Sismik izolatör nedir, ne işe yarar?

Kahramanmaraş'ta yaşanan deprem sonrasında sismik izolatör nedir, ne işe yarar araştırılıyor. Depremden sonra hasarsız veya az hasarla atlatan yapılarda kullanılan sismik izolatör kullanımının ne kadar önemli olduğunu ortaya koydu. Peki, sismik izolatör nedir, ne işe yarar, avantajları neler? Sismik izolatör eski evlere sonradan takılır mı?

SİSMİK İZOLATÖR NEDİR?

Sismik izolatör aynı zamanda deprem izolatörü olarak da adlandırılır. Sismik izolatör temelde yapılara gelen deprem kaynaklı etkileri azaltarak yapıların hasar almasını, yıkılmasını önlemeye çalışan etkileri minimum indiren araçlardır.

Sismik izolatörler yapıyı iki parçaya ayırarak deprem gibi dinamik yüklerin üst yapıya daha az oranda iletilmesini sağlar. Sismik izolatörlerde kullanılan malzemeler düşey yönde rijit (düşük deformasyon gösteren), yatay yönlerde ise esnek davranış gösterir.

Çeşitli araştırmalar sismik izolasyonların, deprem kuvvetlerini 3 kat kadar azalttığını göstermektedir.

SİSMİK İZOLATÖR NE İŞE YARAR?

• Önemli yapılarda deprem sarsıntısı kaynaklı, hizmetlerin duraksaması ya da durması engellenir. Sarsıntı ve dinamik etkilerden zarar alacak hassas cihazların arızalanması, ya da elektrik, sıhhi, gaz tesisatlarının hizmetlere, yapıya ve çevreye vereceği zarar engellenir.
• Sismik izolatörler yapıyı kalıcı ve büyük hasarlara karşı korur.
• İç ve dış mekanlarda araç, gereç, makina, mobilya gibi eşyaların düşmesi ve devrilmesini engeller ve bu sebeple oluşacak can ve mal hasarlarının önüne geçer.
• Sismik izolatörlü binalar büyük depremlerden sonra dahi ayakta kalabilmektedir.
• Deprem sonrası, yaraların sarılması ve acil durum işlemlerinin güvenli bir ortamda sürdürülebilmesini sağlar. Aynı zamanda deprem korkusu ve psikolojik travmalara karşı güven hissi verme etkisiyle destek olur.
• Yapıda mesnet izolatör-sismik izolatörlerin kullanılmasıyla üst yapıya daha düşük deprem kuvvetlerinin etkimesi sağlanacağından, daha düşük boyutlarda yapı eleman boyutlarına ihtiyaç duyulur. Bu da malzeme ve işçilik giderlerinden tasarruf edilmesi manasına gelmektedir.
• Olası bir hasar durumunda, izolatörsüz binalara oranla çok daha düşük boyutta hasarlarla karşılaşılacağından, deprem sonrası onarım ve güçlendirme işlemleri ile bu işlemlerin maliyetleri kısıtlı olacaktır.

SİSMİK DEPREM İZOLATÖRÜ SONRADAN YAPILIR MI?

Binanın temel seviyesinde sonradan sismik izolatör ilave edilerek bina depremin bütün sarsıcı ve yıkıcı etkilerinden korunabilir. Bu işlem öncesinde kolonlar hidrolik krikolar yardımıyla askıya alınmalıdır.

Sismik İzolatörler Nerelere Yerleştirilir

Yapılarda sismik izolasyon genel itibari ile kolon alt bölgesinden yapılmaktadır. Bu durumda yapının içerisinde bulunan merdiven gibi sistemler servisine devam edebilmektedir. Ancak izolatör kolon ortası ve kolon üstünde uygulandığında bina içi ulaşım sistemlerinde gerekli önlemler alınmalıdır. Aynı şekilde izolasyon seviyesinde bulunan kapı, duvar gibi sistemlerinde alt ve üst yapı arasındaki ötelenmeyi karşılayacak şekilde tasarlanmalıdır. Bunların yanı sıra izolatörlerin görünmeyen bir alanda veya bodrumda konumlandırılması seçeneği vardır. Bu seçenek ile izolatörlerin bakım ve olası değişiminin yapılması kolaylaşır. Ancak bu durum ek kat maliyetine, istinat duvarı maliyetine ve kazı maliyetlerine neden olmaktadır.

Sismik İzolatör Kullanmanın Avantajları ve Özellikleri

İzolasyon sağlanması ve depreme karşı güçlü bir bina elde etmenin bir yöntemidir.
Bina içinde ki eşyaların zarar görmesini engeller.
Yapıya stabilizasyon sağlar.
Sismik enerjiyi dağıtmanın yoludur.
Deprem anında yapıdaki malzemelerin deformasyonunu engeller.