Obruk nedir, nasıl oluşur, ne anlama gelir?
Obruk nedir, nasıl oluşur merak ediliyor. Konya'da meydana gelen deprem sonrasında dev bir obruk oluştu. Bu haberle birlikte obruk oluşumu araştırılmaya başlandı. Peki, depremden dolayı obruk oluşur mu? Obruk oluşumu ne anlama geliyor?
Konya'da dün 4.3 şiddetinde deprem oldu. Saat 17.01'de meydana gelen deprem, bölge halkını korkuttu. Deprem sonrasında 37 metre çapında ve 12 metre yüksekliğinde dev bir obruk meydana geldi. Bu olayla birlikte obruk nedir, nasıl oluşur, depremle ilgisi var mı, obruk oluşumu ne anlama gelir araştırılıyor. İşte obruk ve obruk oluşumu hakkındaki bilgiler...
OBRUK NEDİR?
Yer altında kireçtaşı gibi eriyebilen kayaçların zamanla boşluklar meydana getirmesi ve bu boşlukların tavanlarının çökmesiyle oluşan karstik yer şeklidir.
Yer altı suyunun, karbondioksit ile birleşimi sonucu karbonik asit oluşur. Bu karbonik asit kireç taşının yoğun olduğu toprakları zamanla çözerek yer altında mağaralar oluşmasına neden olur, bir müddet sonra mağaranın üstünde bulunan toprak çöker. İşte bu çökme sonucu oluşan derin çukurlara OBRUK denir.
Konya'da 37 metre çapında ve 12 metre derinliğinde obruk oluştu! Uzmanlar sebebini açıkladı...GündemOBRUK NASIL OLUŞUR?
Obrukların çoğu iki şekilde oluşur. Birincisi alttaki eriyebilen kayaçlar topraktan sızan sularla çözünürler ve kayaç içinde bulunan doğal boşluklar genişler ve üzerlerinde bulunan toprakla doldurulurlar. Yer altı suyu kayacı çözmeye devam ettikçe toprak ortadan kalkar ve geride yamaç eğimi düşük, derinliği fazla olmayan çöküntüler bırakır. Komşu obruklar birleştiğinde ise çözünme vadileri denilen daha büyük, düzensiz, kapalı bir çöküntüler ağı oluşturur. Obruklar ayrıca bir mağara tavanının çökmesi sonucu dik kenarlı bir krater şeklinde de oluşur. Bu yolla oluşan obruklar özellikle nüfusun fazla olduğu bölgelerde ciddi bir tehlikedir.
Obruk Tipleri Şu Şekilde Sınıflandırılabilir:
- Çözünme Obrukları
- Gömülü Obruklar
- Örtü Kayacı Obrukları
- Çöküntü Obruklar
- Yıkılma Obruklar
- Yayvan Obruklar
1) Erime: İnce olan yüzey tabakasından geçen yüzey suları alttaki eriyebilen kayaçlar sızan bu sularla çözünür ve kireçtaşı içerisinde bulunan boşluklar genişleyerek boşlukların içerisine yavaş yavaş toprak dolar. Çözülmeyle birlikte yüzeyde erimeye bağlı olarak obruklar meydana gelir.
2) Oturma: Özellikle kalın yüzey tabakanın bulunduğu bölgelerde kum gibi kohezyonsuz zeminler, kireç taşlarının yeraltı suyu ile çözülmesiyle ve su seviyesinin çekilmesi ile birlikte üzerinde bulunan kumlu yapılar ile dolar. Kumlu yapı boşlukları doldurdukça yamaç eğimi düşük, derinliği az olan oturtma şeklinde obruklar oluşur.
3) Çökme: Özellikle killi kalın yüzey tabakalarının bulunduğu bölgelerde yeraltındaki boşlukların genişleyip, killi yapının parçalanıp, çökmesi ve sonunda çatı görevi gören (tavan) killi yapının aniden çökmesi sonucu dik kenarlı çökme tipi obruklar oluşturur.
ÜLKEMİZDEKİ OBRUK ÖRNEKLERİ
Türkiye'nin yeraltı sularının 3'te 1'ini barındıran Konya Havzası'nda 20'yi aşkın obruk bulunuyor. Bunlardan en meşhuru 300 m genişliği ve 145 m derinliğiyle Kızören obruğu. Merkez Karatay ilçesine bağlı Obruk kasabası da ismini ondan alıyor. Obrukların diğer bir özelliği de yazın ilk aylarında koyu lacivert ve yeşil olan renginin yaz ilerledikçe çivit mavisi, berrak bir renk alması. Meyil, Çıralı, Gökhöyük Obruk, Kuru obruk, Kangallı obruğu, Hamam obruğu Obruk Platosu'nun diğer obruklarıdır. Obrukların yaygın olduğu diğer bir alan ise Antalya'nın doğu kesimindeki Çimiköy platosudur. Burada 22 obruk belirlenmiştir. Mucur Obruğu, Cennet ve Cehennem obrukları bilinen diğer obruklarımızdır.
