Neden böcekler ışığa gider?
Evde odanın ışığı açık olduğu zaman pencere de açık ise dışarıdan böcekler muhakkak gelir. Sokak lambalarına, araba farlarına ve evdeki aydınlatmalara benzer her türlü yapay ışık, böcekleri etkisi altına alıp kendisine çeker. Peki, bunun sebebi nedir?
Uzmanlar tarafından pek çok görüş ortaya atılmıştır. Böcekler karanlıkta en yakınlarındaki yapay ışıklandırmaya doğru hareket ederler ve gün doğana kadar ışığın etrafında kalırlar. Böceklerin bunu yapmasının sebebi ne? İşte merak edilenler...
BÖCEKLERİN IŞIĞA GİTMESİNİN SEBEPLERİNE DAİR TAHMİNLER
Işık neredeyse tüm yaşam formları için önemlidir. Ne zaman uyanık ya da uykuda olduğunuzu, yiyecek üretip üretemeyeceğinizi (bitkiler) ve hatta size besin (D vitamini) verip vermeyeceğini belirler. Böcekler için ışık, çeşitli davranışlarını belirler. Bilim insanları bu davranışları, böceklerin görünüşte mantıksız olan davranışlarını açıklamak için kullanmaktadır.
Hipotezlerden biri, böceklerin bir kaçış mekanizması olarak ışığa doğru uçtuklarını, tıpkı bir yaprak kümesinin arasından parlak bir noktaya doğru uçtukları gibi öne sürmektedir. İkinci bir hipotez ise böcekleri ışığın kendisinin değil, ışıktan gelen ısının çektiğini öne sürmektedir.
BÖCEKLER IŞIĞI AY MI SANIYOR?
Tıpkı bizim Kuzey Yıldızı'nı bir yön bulma kılavuzu olarak kullanmamız gibi, birçok gece böceği de Ay, yıldızlar ve Samanyolu gibi gök cisimlerini gecenin karanlığında yön bulmalarına yardımcı olacak bir pusula olarak kullanır.
Bilim insanları, gök cisimlerinden daha parlak olan yapay ışıkların, yön bulma sistemlerini karıştırdığını ve ışığın etrafında gezinmelerine neden olduğunu öne sürmüşlerdir.
BÖCEKLERİN UÇUŞ DAVRANIŞLARI: YENİ TEKNOLOJİ İLE ŞAŞIRTICI BULGULAR
Böceklerin davranışını incelemek için Imperial College London'dan Samuel T. Fabian ve Florida Uluslararası Üniversitesi'nden Yash Sondhi, Kosta Rika Uluslararası Eğitim Değişim Konseyi ve Florida Uluslararası Üniversitesi'nden meslektaşlarıyla birlikte, böceklerin uçuş yollarını izlemek ve hareketlerinin 3 boyutlu bir modelini oluşturmak için en son kamera teknolojisini kullandılar.
Topladıkları veriler araştırmacıları bile şaşırttı. Yukarıdaki tüm hipotezlerin yanlış olduğunu gösterdi. Böcekler ışığın etrafında uçarken, uçuş yolları beklenmedik davranışları ortaya çıkardı.
BÖCEKLER UZAYDA YÖN BULMAK İÇİN IŞIĞI KULLANIRLAR
Uçan minik bir böcek olduğunuzu hayal edin. Narin ama güçlü kanatlarınızla uçabilirsiniz, çünkü yerçekimi sizin için bir fil için olduğundan daha az zahmetlidir. Ancak, küçük ve (nispeten) hafif olmanın yanı sıra uzaydaki yönünüzü bilme sorunu da vardır. Yerçekiminin yanı sıra, bu böcekler hangi yönün “yukarı” olduğunu belirlemek için görsel ipuçlarını kullanırlar.
Dünya tarihinin büyük bir bölümünde gökyüzü gezegendeki herhangi bir nesneden daha parlak olmuştur, bu da onu “yukarı”nın neresi olduğu konusunda güvenilir bir ipucu haline getirir. Böcekler ve diğer birçok hayvan uçarken sırtlarını ya da sırt taraflarını gökyüzüne doğru çevirirler.
Araştırmacılar dört farklı türden 30 böceğin uçuşunu izledi:
Böcekler üç farklı uçuş davranışı gösterdi; ışığın etrafında döndüler, yukarı doğru uçtular ve dik bir tırmanışla ışığın üzerinden geçtiler, ayrıca aşağı doğru dalarken ışığın üzerinde ters döndüler. Her bir davranış sırasında böcekler sırtlarını ışığa dönük tuttular.
Araştırmacılar bulgularını doğrulamak için ikinci bir dizi deney daha gerçekleştirdiler.
Işığı beyaz bir çarşafın üzerine aşağı veya yukarı yansıtarak dağınık ışıklandırma koşulları oluşturdular. Aşağı bakan ışıklara maruz kaldıklarında böcekler ışığa doğru uçtular ve sonra yansıyan kısma doğru daldılar.
Ancak böcekler, ışıklar beyaz bir düzlem üzerinde yukarı doğru yansıtıldığında nispeten sabit bir yol izlediler. İkinci deney setini hareket yakalamak için çok küçük olan arılar ve sinekler üzerinde gerçekleştirdiler ve benzer sonuçlar buldular.
Kaçış tepkisi davranışı açıklayamaz çünkü böcekler ışığa doğru düz uçmak yerine, ışığa dik açı yaparak uçmuşlardır. Isı kaynağı açıklaması da başarısızdır çünkü araştırmacılar böceklerin çok az ısı yayan LED ışıklara doğru çekildiğini tespit etmişlerdir.
Son olarak, popüler göksel navigasyon hipotezi de başarısız olmuştur. Göksel navigasyon hipotezinin işe yaraması için böceklerin ışığı görsel alanlarında sabit bir kaynak olarak tutmaları gerekir. Böceklerin ışığa bakarken ışığın etrafında spiral çizmesi gerekirdi, ancak araştırmacılar bunu gözlemlememiştir.
Kaynak: Scienceabc
