Allah inancı olanlar ve olmayanlar en çok hangi illerde? Türkiye'deki dindar Müslüman araştırması sonuçlandı

Türkiye'de kendini dindar Müslüman olarak tanımlayanlar ve tanımlamayanlar üzerinde bir çalışma yürütüldü. Araştırma, Türkiye İnanç ve Dindarlık Araştırması (TİDA), Uluslararası İslam Düşünce Enstitüsü (International Institute of Islamic Thought [IIIT]) ve Mahya tarafından başlatıldı ve desteklendi.

SAHA ARAŞTIRMASI YAPILDI

Bu rapor, saha çalışması Aralık 2021 ve Mayıs 2022 tarihleri arasında yapılan Türkiye İnanç ve Dindarlık
Araştırması (TİDA) bulgularını özetliyor.

Rapor, Türkiye genelinde İstatistiki Bölge Sınıflandırması Düzey 1 (İBBS-1) seviyesindeki 12 bölgede kır ve kent nüfusunu orantısal olarak kapsayacak şekilde 18 yaş ve üzeri 1.942 kişiden rassal örneklem yöntemleri ile toplanmış veriler kullanılarak hazırlanmıştır.

Rapor ana hatlarıyla; dini inanç, tutum ve davranışların farklı boyutlarının toplam yetişkin nüfus
içerisinde cinsiyete, yaş gruplarına, eğitim seviyesine, yerleşim yerlerine ve coğrafi bölgelere göre dağılımını grafikler, tablolar ve haritalar aracılığı ile açıklamaktadır.

ALLAH İNANCI

TİDA'nın anketine katılanlara Allah inancı da soruldu. Forumda görüşlerin daha net ortaya çıkması için farklı sorular vurgulandı.

Bu soruların birinde katılımcılardan “Allah inancım yok.”, “Allah’ın var olup olmadığını bilmiyorum ve bunu bilmenin bir yolu olduğuna inanmıyorum.”, “Allah’a inanmıyorum ama bence doğaüstü bir güç var.”, “Bazı şüphelerim olmakla birlikte Allah’a inandığımı hissediyorum.” ve “Allah’ın var olduğunu biliyorum ve bu konuda hiçbir şüphem yok.” ifadelerinden Allah inancına dair görüşlerine en çok uyanı belirtmeleri istenmiştir. Bu bağlamda Grafik 1, katılımcıların Allah inancıyla ilgili görüşlerinin dağılımını göstermektedir.

MEZHEP

TİDA kapsamında, Türkiye’deki dini inançların hangi yaklaşımlar etrafında toplandığını anlamak için
katılımcılara kendilerini hangi mezhebe ait hissettikleri sorulmuştur. Bu doğrultuda Grafik 7, katılımcıların ait olduklarını belirttikleri mezheplerin dağılımını göstermektedir.

BAŞÖRTÜSÜ

TİDA kapsamında, katılımcılara kadınlar tarafından uygulanan dini pratiklerden olan başörtüsü kullanma sıklığı ile ilgili sorular da yöneltilmiştir. Bu kapsamda kadın katılımcılara gündelik hayatlarında herhangi bir şekilde başörtüsü takıp takmadıkları sorulmuştur. Sorunun bu şekilde yönlendirilmesindeki amaç ise Türkiye’de başını düzenli olarak örten kadınlara ek olarak evde veya dışarıda başlarını düzensiz olarak örten kadınların da toplam nüfus içerisindeki oranını tespit etmektir. Grafik 26, Türkiye genelinde kadınların herhangi bir şekilde başörtüsü takıp takmama oranlarını göstermektedir.

DİNDAR MÜSLÜMAN OLDUĞUNU BELİRTENLERİN EN ÇOK OLDUĞU İLLER

TİDA'nın anketine göre, kendini dindar Müslüman olarak tanımlayanların en yüksek olduğu iller Bayburt, Gümüşhane, Erzurum, Iğdır, Adıyaman, Batman, Diyarbakır ve Şanlıurfa oldu.

Kendini dindar Müslüman olarak tanımlamayanların en çok olduğu iller ise Edirne, Tekirdağ, Çanakkale, İzmir, Manisa, Muğla ve Aydın oldu.

EN DİNDAR BÖLGE KUZEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ

İBBS-1 bölgelerine göre dindarlık algısının dağılımını gösteren Grafik 13’e göre, dindarlığın en yüksek olduğu bölge Kuzeydoğu Anadolu’dur. Öyle ki bu bölgede kendisini dindar veya çok dindar olarak tanımlayan katılımcıların oranı %80 olarak gerçekleşmiştir. Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’ni %75 oranıyla Doğu Karadeniz izlemektedir. Bu kapsamda, kendilerini dindar ya da çok dindar olarak tanımlayan bireyler, Türkiye genelinde yoğunlukla birbirine komşu olan söz konusu iki kuzeydoğu bölgesinde yaşamaktadır.

EN AZ DİNDAR BÖLGELER BATI MARMARA VE EGE

Buna ek olarak, Grafik 13’ten anlaşıldığı üzere, Türkiye’de dindarlığın en düşük olduğu bölgelerin sırasıyla Ege ve Batı Marmara bölgeleri olduğu görülmektedir. Ege’de yaşayan katılımcıların %47’si, Batı Marmara’da yaşayan katılımcıların da %46’sı kendilerini dindar veya çok dindar olarak tanımlamıştır. Kendini “dindar değilim” veya “hiç dindar değilim” şeklinde tanımlayanların toplam oranına bakıldığında Ege Bölgesi düşük bir farkla öne çıkmaktadır. Bu bağlamda, kendisini herhangi bir şekilde dindar olarak tanımlamayanların oranı Ege Bölgesi’nde %22’dir. Bunu %20 oranı ile Marmara Bölgesi izlemektedir. Kendini dindar olarak tanımlamayanların nispi olarak en az olduğu bölge ise Doğu Karadeniz Bölgesi’dir. TİDA bulgularına göre, Türkiye’de dindarların ve dindar olmayanların coğrafi dağılımı, sırasıyla, Harita 2 ve Harita 3’te gösterilmektedir.