Depremi 2 saat önceden söyleyen yeni sistem nasıl çalışıyor?
Science dergisinde yayımlanan yeni bir bilimsel araştırmada büyük depremleri 2 saat öncesinden tahmin eden yeni bir sistemin bulunduğu söylendi. İşte bu yeni sistemin çalışma prensibi...
Volkanik depremlerde olan net sonuçlar veren bir haberci sistem henüz büyük depremler için gerçekleştirilemedi. Jeofizikçi sismologlar Bletery ve Nacquet depremler öncesinde bir haberci sinyal bulmak için büyüklüğü 7 ve üzerinde olan 90 farklı depremden önce yüksek oranlı GPS zaman serilerini analiz etti. Makul bir sonuca ulaşan deney ile birlikte büyük depremleri tahmin eden bir sistem bulundu!
NASIL ÇALIŞIYOR?
İki jeofizikçi, büyük depremler meydana gelmeden yaklaşık 2 saat önce gürültü ile beraber ortaya çıkan bir sinyal gözlemlediler. Büyük depremlerden önce fay üzerinde gözlemlenebilir bir öncül kayma fazının varlığı onlarca yıldır tartışılmaktadır. Birkaç büyük depremden önceki gözlemler, öncül kaymanın olası göstergeleri olarak belirtilmiş olsa da bu gözlemler doğrudan depremlerden önce gelmiyor.
Bunların çoğu depremden hemen önce gözlenmediği gibi depremler tarafından takip edilmeden de gözlemlenebiliyor. Bunun için Bletery ve Nocquet, GPS verilerinde kısa vadeli öncül kayma için küresel bir araştırma yaptı. Büyüklüğü 7 ve üzeri olan 90 depremden önceki 48 saat boyunca, yüksek oranlı GPS zaman serisiyle ölçülen yer değiştirmeleri topladı.
Bu yaklaşım, depremlerin hemen öncesinde yaklaşık 2 saatlik bir süre boyunca kayma hızında bir ivmelenmeyi ortaya koydu. Bu da bize büyük depremlerin öncü bir kayma dönemiyle başladığını gösterdi. Bu da büyük depremlerin ölçüm hassasiyeti ve yoğunluğundaki gelişmelerin daha etkili bir şekilde tespit edilmesini ve olası depremlerden önce incelemeler yapılabileceği ve önlem alınabileceği anlamına geliyor.
1970'LERDEN BERİ ARAYIŞ VAR
Doğal afetlerin habercilerini tespit etmek, bu olayları tahmin etmek ve insani ve ekonomik kayıpları en aza indirmek için anahtardır. Deprem habercileri arayışı, 1970’lerin başlarında deprem tahmini kavramına büyük umutlar verilmesiyle birlikte, uzun süredir devam eden bir arayış oldu. Ancak bu zamana kadar bulunan sistemlerde göstergeler ya yıllar öncesine ait oluyordu ya da depremle alakası olmuyordu.
Bu son araştırma ile birlikte sismologlar Bletery ve Nocquet, depremlerin öncü kaymalarında açığa çıkan bir sinyal keşfetti. Bu sinyalin de öncü deprem gürültülerinden açığa çıkan özel bir sinyal olduğunu, bu şekildeki büyük depremlerin öncesinde açığa çıktığını keşfederek öncü depremlerdeki kaymaların hızındaki ivmelenmeyi analiz etti.
Yapılan açıklamada “Şimdilik bu bulguyu var olan teknolojideki sensörlerimiz ile pratikte kullanamıyoruz. Artık geriye sensörlerin teknolojisi ve hassaslığını geliştirmemiz kaldı” ifadelerine yer verildi. Eğer bu sistem pratiğe dökülürse insanlık adına yapılmış en iyi buluşlardan biri olacağı düşünülüyor. Öyle ki ülkemizde de maruz kaldığımız depremlerin önceden bilinmesi birçok canın kurtarılması anlamına geliyor.
