9. Yargı Paketi, TBMM Başkanlığı'na sunuldu: Kadınlar bekarlık soyadını kullanabilecek mi?

38 maddelik 9. Yargı Paketi Meclis'e sunuldu.

Pakette soyadı düzenlemesinden yargıya, arabuluculuktan, iflas kanununa kadar birçok başlıkta değişiklik yer alıyor.

AK Parti Grup Başkanvekili Abdullah Güler, Meclis Başkanlığı'na sunulan paketle ilgili basın toplantısı düzenleyerek, teklifin içeriği ile ilgili bilgi verdi.

Güler, casuslukla ilgili bir düzenlemenin daha sonra gelecek tekliflerde yer alacağını açıkladı.

'ETKİ AJANLIĞI' PAKETTE NEDEN YER ALMADI?

Güler "etki ajanlığı" düzenlemesinde, bilgi ve belge teminine dayanan casusluk suçunun (TCK 339) teknolojinin bugün geldiği noktada yetersiz kaldığını belirtti.

Bir istihbarat örgütü ya da bir ülke adına, TCK'yı ihlal eden değişik suçlar işlenebildiğine dikkat çeken Güler, bunun çerçevesinin daha somut, daha kesin delillerle belirlenmesinin sağlanması gerektiğine dikkat çekerek, bunun gelecek teklifler de yer alacağını söyledi.

GÜLER: KEŞKE İÇERİKTEN BAHSEDİLSEYDİ

Mevcut kanuni düzenlemelerin yetersiz kaldığına dikkat çeken Güler, Türkiye’de suç işlemiş kişi ya da yapılarla da etkin mücadele edilmesi gerektiğini belirtti.

Ancak "Etki ajanlığı" gibi bir düzenlemenin daha önce hiç yer almadığına dikkat çeken Güler, "Halen ne içerdiğini öğrenmiş değiliz. Keşke içerikten de bahsedilseydi." değerlendirmesi yaptı.

KADINLAR EVLENDİKTEN SONRA BEKARLIK SOYADINI KULLANAMAYACAK

Öte yandan AYM kadınların evlendikten sonra bekarlık soyadını tek başına kullanamamasının eşitlik ilkesinin ihlali olduğuna karar vererek ilgili yasa maddesini iptal etmişti. (26 Ocak 2024) Bu düzenleme yeniden getiriliyor.

"Evlenen kadının soyadına ilişkin olarak düzenleme getiriyoruz." diyen Güler, kullanılacak soyadı nedeniyle aile bütünlüğünün zarar görmemesi ve çocukların olumsuz etkilenmemesi amacıyla, kadınların evlenince eşlerinin soyadını alacağını ve isterlerse önceki soyadlarını da kullanabileceklerine yönelik bir düzenleme teklif ettiklerini belirtti.

Güler "Ailenin huzur ve refahının korunması amacıyla baba olduğunu iddia edilen üçüncü kişilerin soy bağının reddi davası açabilmesi, belirli kurallara bağlı olarak kanun teklifimizde yer alıyor." ifadelerini kullandı.

Güler açıklamalarına şöyle devam etti:

İdari yargıda, kanun yollarına başvuru kapsamında hangi tarihteki parasal sınırın dikkate alınacağı netleştirilmek suretiyle hak kayıplarının önüne geçmeyi amaçlıyoruz. Bölge idare mahkemesi tarafından ilk kez verilen kararlara Danıştay yolu imkanı getiriyoruz. Şikayete tabi hakaret suçu bakımından azami şikayet süresini yeniden belirliyoruz. Süreyi fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren 2 yılı geçemeyeceğini kabul ediyoruz. Mesleğinde 20 yıl kıdeme sahip hukukçuların sınavsız olarak arabulucu olmasına imkan sağlıyoruz. Bazı sorunların da çözümüne yönelik kolaylıklar getiriyoruz. Hukuk mesleklerine giriş sınavı ve idari yargı ön sınavının içerik itibariyle daha kapsayıcı olması ve bu sınava gireceklerin hukuk alanındaki yetkinliğinin artırılması amacıyla bu sınavda sorulacak sorulara yeni konular ekliyoruz. Asgari soru sayısını 120’ye çıkarıyoruz. Hukuk fakültesi mezunlarının uzlaştırmacı olabilmesi sağlanarak uzlaştırma kurumunun daha etkin bir konuma ulaşmasını arzuluyoruz.

9. YARGI PAKETİNİN İÇERİĞİ

Hukuki güvenlik, hukuk devletinin temel ilkelerinden biridir. Hukuki güvenliğin sağlanması ve temel hak ve özgürlüklerin korunması için kanunlar muhatapları bakımından açık, belirli ve öngörülebilir olmalıdır. Bunun yanında bu kuralların işleyebilmesi için amaca uygun kurumların bulunması gerekmektedir. Mahkemeler, hukuki uyuşmazlıkları ve hukuka aykırılık iddialarını kesin olarak çözme ve karara bağlama fonksiyonunu yerine getirmektedir. Barolar ise yargı sisteminin önemli bir parçası olan avukatların temsilcisi olma özelliğini taşımaktadır.

SOYBAĞI

Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetlemektedir. Anayasa Mahkemesince ana tarafından soybağının reddi davası açılamaması ve baba olduğunu iddia eden kişi tarafından açılacak soybağı davasının etkili başvuru hakkını sağlamadığı gerekçeleriyle 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun ilgili hükümleri Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Yine Anayasa Mahkemesi tarafından Türk Medeni Kanununun ve bazı kanunların bir kısım hükümleri Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Anayasanın 20 nci maddesinde herkesin özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahip olduğu, özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamayacağı açıkça düzenlenmiştir. Anayasanın 41 inci maddesinde ise ailenin, Türk toplumunun temeli olduğu, eşler arasında eşitliğe dayandığı, Devletin ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması için gerekli tedbirleri alacağı belirtilmiştir. Böylelikle sağlıklı bir aile yapısının kurulması ve kurulan aile birliğinin huzurunun bozulmaması açısından Devlete görev ve sorumluluklar yüklenmiştir. Ailenin korunması amacıyla soybağının doğru bir şekilde tespit edilmesi ve kaydedilmesi için Devletin gerekli tedbirleri alması gerekmektedir. Bu tedbirlerin alınmasında çocuğun, ailesinin ve nihayetinde kamunun yararı bulunmaktadır.

ARABULUCULUK

Teklifle, Anayasa Mahkemesince verilen iptal kararlarının oluşturacağı hukuki boşluğun doldurulması ve uygulamada yaşanabilecek tereddütlerin giderilmesi amacıyla düzenlemeler yapılmaktadır. Arabuluculuk mesleği belirli bir tecrübeyi gerektirdiğinden arabuluculuk siciline kaydolabilmek için mesleğinde en az beş yıllık kıdeme sahip olma şartı aranmaktadır.

HUKUK MEZUNLARI

Teklifle, hukuk fakültesi mezunlarının kıdem ve tecrübelerine önem verilerek mesleklerinde edinmiş oldukları bilgi ve tecrübelerin arabuluculuk sistemine kazandırılması amacıyla düzenleme yapılmaktadır. Ayrıca, arabulucular tarafından düzenlenen taşınmazla ilgili icra edilebilirlik şerhi verilen anlaşma belgelerinin taraflara verdiği yetki açıklığa kavuşturulmakta ve tarafların arabuluculuk müzakerelerine katılmalarını teşvik etmek için tedbir alınmaktadır. Ceza adalet sisteminde alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak uzlaştırma kurumu düzenlenmiştir. Uzlaştırmada amaç suçun işlenmesiyle bozulan toplum düzeninin yeniden tesis edilmesi ve sosyal barışın sağlanmasıdır. Tarafların aydınlatılabilmesi için uzlaştırmacının hukuk bilgisi önem arz etmektedir. Teklifle, sadece hukuk fakültesi mezunlarının uzlaştırmacı olabilmesi sağlanarak, uzlaştırma kurumunun daha da güçlendirilmesi amaçlanmaktadır.

HAKARET SUÇU

Teklifle, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenen hakaret suçu önödeme kapsamına alınmak suretiyle bu suçla daha etkin mücadele edilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca, şikâyete tabi olan hakaret suçunda şikâyet süresinin iki yılı geçmeyeceği düzenlenerek bu suç bakımından azami bir şikâyet süresi belirlenmektedir. Medeni yargılamada kanun yolu incelemesinde ortaya çıkan bazı sorunların çözümüne dair düzenlemeler yapılmaktadır. Bu kapsamda, parasal sınırlarda yeniden değerleme nedeniyle meydana gelen artışların daha önce verilen kararlar bakımından kanun yoluna başvuruda dikkate alınmaması benimsenmekte ve bölge adliye mahkemesi hukuk daireleri arasındaki görev uyuşmazlıklarının hızlı bir şekilde çözümüne yönelik hükümler getirilmektedir.

İFLAS KANUNU

2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre açık artırmaların tamamı elektronik ortamda yapılmaktadır. Malın en yüksek bedelle satılması, hem alacaklının hem de borçlunun menfaatinin korunmasına önemli bir katkı sağlayacaktır. Teklifle, açık artırmada satışa çıkarılan malda asgari pey sürme oranı artırılmakta ve pey sürme süresi uzatılmaktadır. Böylelikle açık artırmanın daha rekabetçi bir ortamda yapılması sağlanarak alacaklı ve borçlunun en yüksek menfaati elde etmeleri amaçlanmaktadır. Hukuk Mesleklerine Giriş ve İdari Yargı Ön Sınavında soru sorulacak alanlara yeni alanlar eklenmekte ve ihtiyaç duyulması halinde bu alanlara yeni hukuk alanları eklenmesine imkân tanınmak suretiyle, sınavların içerik itibarıyla daha kapsayıcı olması, ilgililerin hukuk alanındaki yetkinliğinin artırılması ve daha etkin şekilde ölçülmesi hedeflenmektedir. Teklifle, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca yediemin otoparklarına alınan ve sahipleri tarafından belirli bir süre içinde teslim alınmayan araçların ekonomiye kazandırılmasına, ekonomik değerlerini yitirmelerinin önlenmesine ve hak sahiplerinin daha fazla mağdur olmasının önüne geçilmesine yönelik düzenleme yapılmaktadır. Teklif, yukarıda açıklanan gerekçelerle hazırlanmış olup, bazı temel hak ve özgürlüklerin korunmasına, hukuki güvenliğin sağlanmasına, aile birliğinin ve toplumsal düzenin korunmasına katkı sunacak önemli değişiklikler içermektedir.