Seçime saatler kaldı! Hangi durumlarda oy geçersiz sayılır? YSK tek tek açıkladı

14 Mayıs Pazar günü gerçekleşecek seçimlerde seçmenlerin akıllarındaki sorulardan bir tanesi de 'Oylar hangi hallerde geçersiz sayılır?' sorusu. Bu doğrultuda özellikle genel seçimlerde 'evet' mührünün hangi alana basılmış olması gerektiği de araştırılıyor. İşte Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) paylaştığı bilgiler üzerinden geçerli ve geçersiz oylarla ilgili sıkça merak edilen o soruların cevapları...

14 Mayıs Pazar günü gerçekleşecek seçimler öncesi seçmenlerin aklında oy kullanırken dikkat edilmesi gereken detayların neler olduğu da var. Özellikle pusulada mührün tam olarak hangi alana basılması gerektiği ya da birden fazla mühür basıldığında oyun durumunun ne olacağı merak ediliyor. YSK'nın açıkladığı veriler ışığında, oyların hangi hallerde geçersiz sayılacağı derlendi.

YSK'nın seçmenleri bilgilendirme amaçlı hazırladığı kamu spotları ve afişlere göre, seçmenlerin oylarının geçersiz olacağı haller genel hatlarıyla şöyle:

•"Evet" ya da "Tercih" mührünün basılmaması,
•Birden fazla ittifaka, siyasi partiye veya adaya oy basılması,
•Oy pusulasının bütünlüğü bozulacak şekilde yırtılması veya koparılması,
•Oy pusulasının üzerine mühür dışında veya mühür yerine herhangi bir özel işaret, imza kaşesi veya parmak izi basılması,
•Oy pusulasının belirgin şekilde özel olarak karalanması, çizilmesi veya işaretlenmesi,
•Zarftan işaret anlamı taşıyan herhangi başka bir madde çıkması.

YSK, yurt dışındaki oy pusulalarında Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın isminin yer aldığı kutucuğun üzerindeki siyah nokta ile ilgili tartışmalar üzerine “görüş verilmesine yer olmadığına” karar verdi. YSK kararında ilgili kanunun açık olduğu, özel işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zarfların geçerli sayılacağı belirtildi.

MİLLETVEKİLİ SEÇİMİ PUSULASINDA MÜHÜR NERELERE BASILABİLİR?
YSK'nın paylaştığı oy pusulası şablonlarına göre, "Evet" ya da "Tercih" mührü kabaca, iki ayrı parti ya da ittifaka aynı anda basılmadığı hemen tüm hallerde geçerli sayılacak.

Buna göre seçime tek başına yani ittifaksız katılan bir partiye oy vermek istiyorsanız, doğrudan o partinin isminin altına, başka bir partiye taşırmadan "Evet" mührü basmanız gerekiyor.

Oy vermek istediğiniz parti bir ittifak içindeyse farklı seçenekler mevcut. YSK'nın kurallarına göre pusuladaki "ittifak alanı" içinde "Evet" mührünün;
-Bir siyasi partiye ayrılan alana,
-Hem bir siyasi partiye ayrılan alana, hem de ittifak ismi bölümüne,
-İttifak ismi bölümüne taşacak şekilde bir siyasi parti alanına,

basılması halinde, bu oy pusulaları geçerli kabul edilecek ve sandık sayım döküm cetvelinde bu oylar o siyasi partinin sütununa yazılacak.

Aynı partiye iki ya da daha çok kez evet mührü basılmış olması ya da "Evet" mührünün - ittifak dışındaki bir partiye taşmayacak şekilde - çizgi dışına taşmış olması halinde de pusulalar geçerli sayılacak.

"İttifak alanı içerisinde 'Evet' veya 'Tercih' mührünün bir siyasi partiye ayrılan alana basılması halinde, bu oy pusulaları geçerli kabul edilir ve bu oy (G) partisine sayılır"

"İttifak alanı içerisinde 'Evet' veya 'Tercih' mührünün hem bir siyasi partiye ayrılan alanlara, hem de ittifak unvanı bölümüne basılması halinde bu oy pusulaları geçerli kabul edilir ve bu oy (F) partisine sayılır."

YSK'nın belirlediği kurallara göre "Evet" mührünün ittifak içindeki bir partiye doğrudan basılmaması halinde bile o oylar geçerli sayılacak ve "ittifak ortak oyu" olarak tutanağa işlenecek.
"İttifak unvanı bölümüne 'Evet' veya 'Tercih' mührünün basılması halinde, bu oy ittifakın ortak oyu sayılır"

"Başka bir siyasi partiye da ittifak alanı dışına taşmamak kaydıyla siyasi parti ittifak alanına birden çok 'Tercih' veya 'Evet' mührü basılması oy pusulasını geçersiz kılmaz ve bu oy ittifakın ortak oyu olarak sayılır"

MİLLETVEKİLİ SEÇİMİNDE MÜHÜR NEREDE OLURSA OY GEÇERSİZ SAYILIR?
Dönem Milletvekili genel seçiminde, "Evet" ya da "Tercih" mührü birden çok ittifaka basılmışsa, ya da seçime tek başına giren partiler arasında mührün hangi partiye basıldığının belli olmadığı durumlarda geçersiz sayılacak.

"Bir siyasi parti alanına basılan 'Tercih' ya da 'Evet' mührünün alanları ayıran çizgili bölgeyi aşıp, başka bir partiye ayrılan alana taşmış olması oy pusulasını GEÇERSİZ kılar"

"Birden fazla, ittifak alanı içerisinde yer alan siyasi partiye ve ittifak alanı içerisinde yer almayan siyasi partiye 'Evet' ya da 'Tercih' mührü basılmış olan oy pusulaları GEÇERSİZ sayılır"

İTTİFAKA BASILAN 'ORTAK OYLAR' NASIL BÖLÜŞTÜRÜLECEK?
YSK'nın oy pusulası şablonlarında, ittifak için partilere basılmasa bile ittifakın ismine basılan oyların "ittifak ortak oyu" olarak hesaba katılacağı görülüyor.

Seçim yasasında, ittifakları mümkün kılan 2018'deki değişikliğin ardından yapılan genel seçimlerde oylar önce ittifaklar arasında bölüştürülüp sonradan ittifak içi partilere dağıtılmıştı.

Ancak seçim yasasında Nisan 2022'de yapılan değişiklikle artık milletvekilleri doğrudan partilerin aldığı oy oranlarına göre bölüştürülecek.

Peki bu durumda, parti ismi seçmeden doğrudan ittifak ismine ya da aynı ittifak içinde birkaç partiye birden "Evet" mührü basılmış pusulalar nasıl değerlendirilecek?

Bu oylar geçerli sayılacak ve seçim sonuç tutanağında bu oylar için ayrı bir sütun olacak. Daha sonra bu tutanaklar ilçe seçim kurullarına gittiğinde, "ittifak ortak oyları", partilerin o seçim bölgesinde ittifak içinde aldığı oy yüzdelerine göre bölüştürülecek.

OYLAR NASIL SAYILIYOR?
YSK'nın "Seçim güvenilirliği ve şeffaflık" başlıklı kamu spotunda oyların nasıl sayıldığı anlatılıyor.

Oyların kullanılması, sayılması ve tutanağa geçirilmesinde 7 kişilik sandık kurulunun 5 üyesi, o ilçede en çok oy alan siyasi partiler tarafından belirleniyor.

Seçim sonuçları sandık kurulu tarafından tutanak altına alınıyor, tutanağın bir örneği siyasi partilere veriliyor.

Tutanağın bir örneğinin de sandığın kurulduğu yere hemen vatandaşların göreceği şekilde asılması gerekiyor.

Oyların Seçim Bilişim Sistemi'ne (SEÇSİS) girilmesi ve birleştirilmesinin de ilçe seçim kurullarında siyasi parti temsilcileri huzurunda gerçekleşmesi gerekiyor.

SEÇSİS'e girilen bu veriler YSK'ya ulaşıyor, eş zamanlı olarak seçime katılan siyasi partilerle paylaşılıyor.

'ŞEFFAF, GÜVENİLİR, DENETLENEBİLİR BİR SEÇİM'
YSK, "şeffaf, güvenilir ve denetlenebilir bir seçim" için aldığı önlemleri şu şekilde sıralıyor:

•Sandık kurulunun düzenlediği imzalı ve mühürlü sandık sonuç tutanağının bir sureti sandığın kurulduğu yere asılırken, birer sureti de sandık kurulunda görev yapan siyasi parti üyeleri ve müşahitlere veriliyor.
•Seçim sonuçları kesinleştikten sonra tüm sandık sonuçları ve ıslak imza tutanakları YSK'nın internet adresinden vatandaşların erişimine açılıyor.

GÖRME ENGELLİLER NASIL OY KULLANIYOR?
YSK'ya göre görme engellilerin oy kullanması için özel bir şablon hazırlanıyor.

Talep etmeleri halinde sandık kurulu başkanı, akrabalarından biri veya orada bulunan herhangi bir seçmenin yardımıyla oy pusulasını mühür deliklerine gelecek şekilde hazırlanan şablona yerleştirmek suretiyle oy kullanabilecek.

Bir seçmenin birden fazla engelliye yardımcı olması ise yasak.