Ekrem İmamoğlu'na verilen ceza sonrası bundan sonra ne olacak? Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'da olduğu gibi yasa değişir mi?

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, YSK üyelerine hakaret ettiği için yargılandığı davada 2 yıl 7 ay hapis cezası aldı. İmamoğlu için "siyasi yasak" söylemi dünden itibaren konuşuluyor. Peki İmamoğlu'na verilen ceza ne içeriyor ve İmamoğlu'nu bundan sonra nasıl bir süreç bekliyor? Detaylar haberimizde...

İMAMOĞLU NEDEN "SİYASİ YASAKLI" OLDU?
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, YSK üyelerine hakaret ettiği gerekçesiyle TCK 125. maddesinden 2 yıl 7 ay 15 gün hapis cezası aldı. TCK 53. Maddesinin 1. Fıkrasına göre; “a) Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesinden; bu kapsamda, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğinden veya Devlet, il, belediye, köy veya bunların denetim ve gözetimi altında bulunan kurum ve kuruluşlarca verilen, atamaya veya seçime tabi bütün memuriyet ve hizmetlerde istihdam edilmekten,
b) Seçme ve seçilme ehliyetinden” mahrum bırakılıyor. Bu kamuoyunda "siyasi yasak" olarak tanımlanıyor. Ayrıca TCK 53. madde gereği söz konusu cezayı alan kişi hapis cezasının infazı tamamlanana kadar seçme ve seçilme haklarını kullanamıyor. Bu da demek oluyor ki İmamoğlu'nun cezası kesinleşirse hem İBB Başkanlığı düşecek hem de cumhurbaşkanlığına aday olamayacak.

Çünkü bir kişi milletvekili veya cumhurbaşkanlığına aday olabilmek için YSK'ya başvurması gerekiyor. Yasalar ise bu konuda şunları söylüyor:

Cumhurbaşkanının seçilme şartlarına ilişkin Anayasamızın 101. Maddesi şöyle :

"1. Cumhurbaşkanı

A. Adaylık ve seçimi

Madde 101 – (Değişik: 21/1/2017-6771/7 md.)
Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme
yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir.
Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı
seçilebilir."

Burada milletvekili seçilme yeterliliğine atıf yapılmış. Milletvekili seçilme yeterliliği de Anayasa'nın 76. Maddesi'nde şöyle:

"B. Milletvekili seçilme yeterliliği

Madde 76 – Onsekiz yaşını dolduran her Türk milletvekili seçilebilir. En az ilkokul mezunu olmayanlar, kısıtlılar, askerlikle ilişiği olanlar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, Resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler"

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN NASIL MİLLETVEKİLİ SEÇİLDİ?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 1 Haziran 2005'te kaldırılan 765 sayılı TCK'nın 312. maddesinden hüküm giymişti.

Madde 312: “Bir cürmü alenen öven veya iyi gördüğünü söyleyen veya halkı kanuna uymamaya tahrik eden kimseye altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.

Sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığına dayanarak, halkı birbirine karşı kamu düzeni için tehlikeli olabilecek bir şekilde düşmanlığa veya kin beslemeye alenen tahrik eden kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.

Halkın bir kısmını aşağılayıcı ve insan onurunu zedeleyecek bir şekilde tahkir eden kimseye de birinci fıkradaki ceza verilir.

Yukarıdaki fıkralarda yazılı suçlar 311 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen araçlar veya şekillerle işlendiğinde verilecek cezalar bir katı oranında artırılır.”

Cumhurbaşkanı Erdoğan, hakkında dava açılmasına neden olan konuşmayı 1997'de Siirt’te yaptığı için Diyarbakır Devlet Güvenlik Mahkemesinde yargılandı ve 10 ay hapis cezası aldı. İnfaz yasası gereği de yaklaşık 4 ay Pınarhisar Cezaevi'nde kaldı. O dönemlerde bu suç, Anayasa’nın 76. Maddesi kapsamında milletvekilliğine engel kabul edildiği için Recep Tayyip Erdoğan milletvekilliğine aday olamadı.

3 Kasım 2022 seçimlerinden sonra CHP'nin desteğiyle birlikte AK Parti, Anayasa’nın milletvekili seçilme yeterliliğine ilişkin 76. ve seçimleri düzenleyen 78. Maddelerini değiştirdi. Hapis cezasının infazını tamamlamış olan Erdoğan’ın aldığı ceza 1 yıldan az olduğu ve yapılan değişiklikle Anayasa’nın 76. Maddesi kapsamında milletvekilliğine engel olmaktan çıkarıldığı için Erdoğan iptal edilen Siirt seçimlerinde milletvekili adayı oldu. Anayasa'nın milletvekili yeterliliğine ilişkin 76. Maddesinde; 7/12/2002 tarihli ve 4777 sayılı Kanunun 1'inci maddesiyle, bu fıkrada yer alan “ideolojik veya anarşik eylemlere” ibaresi, “terör eylemlerine” şeklinde değiştirilmiştir.

Seçimlerin tekrar edilmesini sağlayan değişiklik ise Anayasa Madde 78'de yapılarak Siirt’ te milletvekili seçimlerinin hemen yapılmasının önü açılmış oldu.

Böylece eski 765 sayılı TCK'nın 312. Maddesinden Diyarbakır DGM’de yargılanarak 10 ay hapis cezası alan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın seçilmesinin önü açıldı. Çünkü eski TCK 312. Maddesindeki suç Anayasanın 76. Maddesinde milletvekili seçilmesine engel olarak sayılan “ideolojik ve anarşik bir suç” olarak kabul ediliyordu. Değişiklik yapılınca bu suç o zaman YSK tarafından “terör eylemi” olarak da kabul edilmedi. Cezası da 1 yıldan fazla olmadığı için Anayasa Madde 76 kapsamında engeli kalmadı. Zaten cezasının infazı da tamamlanmıştı.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN'A YAPILAN İMAMOĞLU'NA YAPILABİLİR Mİ?
Ekrem İmamoğlu'nun hüküm giydiği suç İstinaf ve Yargıtay süreçlerinden sonra kesinleşirse İmamoğlu'nun siyasi yasağının kalkması için birkaç yol var.

1-Genel af çıkarılması: Belirli bir tarihten önce işlenmiş olan bütün suçlardan verilen mahkumiyet kararlarını kapsayacak şekilde bir genel af çıkarılarak bu mahkumiyetlerin tüm hukuki sonuçların ortadan kaldırılması gerekiyor.

2-İmamoğlu'nun hüküm giydiği Madde 125'te yapılacak bir değişiklik. Çünkü evrensel bir hukuk kuralı gereği TCK’nın 7. Maddesi gereğince ceza yasalarında sonradan yapılan "lehe değişiklik geriye yürür". İmamoğlu'nun burada aldığı ceza Yargıtay kararından sonra kesinleşmiş olsa bile uyarlama yargılaması yapılıp İmamoğlu'nun beraat etmesi ve siyasi yasağının kalkması sözkonusu olabilir.

İSTİNAF VE YARGITAY SÜRECİ NASIL İŞLEYECEK?
Yerel mahkemenin verdiği kararı Ekrem İmamoğlu istinafa taşıyacak. İstinaf da yerel mahkemenin verdiği kararı onaylarsa İmamoğlu kararı Yargıtay'a taşıyacak. Yargıtay'ın verdiği karar ise kesin olacak. Burada istinaf ve Yargıtay kararı bozabilir veya onayabilir. Ya da bu kararda değişiklikler yapılabilir.
İstinaf mahkemelerinde gelen dosya sıraya giriyor ve sıra gelince görülüyor. CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, dün yaptığı açıklamada bu sürenin 1 yılı aşabileceğini söyledi. Ancak İstinaf ve Yargıtay'da dosyanın öne alınma ihtimali de var. Bunun bir örneği ise Selahattin Demirtaş'ın dosyası istinafta öne alınıp 2 ayda onanmıştı.