Binanın depreme dayanıklı olduğu nasıl anlaşılır?

Depreme karşı dayanıklı evin özellikleri nelerdir? Deprem kuşağında olan Türkiye'de depreme karşı dayanıklı bina ile maddi ve manevi hasarların önüne geçmek ya da azaltmak mümkün. Ülkemizi yasa boğan Kahramanmaraş deprem felaketi sonrasında binanın depreme dayanıklı olduğu nasıl anlaşılır araştırılmaya başlandı. Peki, depreme dayanıklı ev nedir? İŞte depreme dayanıklı bina özellikleri ve detayları...

BİNANIN DEPREME DAYANIKLI OLDUĞU NASIL ANLAŞILIR?

Evin depreme dayanıklı olduğunu anlamanın yolları arasında basit detayların dikkate alınması, aslında hayat kurtarıcı bir önlem olacaktır. Yapılması gerekenlerin önemli kısmı basit olsa da etkileri son derece önemlidir. Bu yüzden ev alırken veya kiralarken, aşağıdaki hususları dikkate almanız bu konuda ciddi yarar sağlayacaktır.

DEPREME DAYANIKLI EV İÇİN NELERE DİKKAT ETMEK GEREKİR?

Bina Rutubet Oranı

Alıp kiralayacağınız evin yapım yılı ne olursa olsun, rutubet oranı yüksek yapıların dayanıklılık oranı ve ömrü rutubetsiz yerlere göre daha azdır. Günümüzde zemin, rutubet ve kat sayısı gibi birçok faktör dikkate alınmaktadır. Ancak rutubet için iyi bir yalıtım yapılması da bunlardan biridir.

Alacağınız evin bulunduğu bina veya müstakil yapıların nem oranlarının değerlendirilmesi ve en azından buna karşı önlem alınması önemlidir.

Onaylanmış Projeye Uygun Olması

Yapının gerekli yerler tarafından onaylanmış projesine uygun olarak yapılmış olması önemlidir. Basit proje değişiklikleri sorun teşkil etmezken özellikle taşıyıcı kolon ve kirişlerde yapılacak önemli değişiklikler, deprem anında binanın hasarına neden olabilir.

Genellikle yapı tamamlanıp meskeni alınana kadar önemli değişiklikler yapılmazken, mesken alındıktan sonra değişiklikler yapılabilmektedir. Şayet alacağınız evde onay sonrası önemli değişiklikler varsa konu hakkında uzman bilgisine başvurmanız sağlıklı olabilir. Veya böyle bir yapıyı almaktan kaçınarak alternatifleri değerlendirmeniz, daha doğru bir seçim olacaktır.

Özellikle altında dükkân bulunan binalarda yıllar sonra da olsa dükkânı işleten kişilerin izinli veya izinsiz değişiklikler yapması kaçınılmazdır. Daha çok büyük mağaza için kullanılan binalarda kolon ve kirişlere bilinçsizce müdahale edildiği düşünülürse, bu kısımların mutlaka incelenmesi gerekir. Özellikle ev alırken bina altındaki dükkanların taşıyıcı unsurlarında değişiklik yapılmadığına emin olmanız önemli bir detaydır.

Malzeme Kalitesi

Yapıda kullanılan malzemelerin kaliteli olması, gerekli gözlem esnasında size ipuçları verebilir. Mümkünse demir ve beton kalitesini görebilmeniz ve bu konuda araştırma yapmanız, deprem riskine karşı kendinizi korumak için önemlidir.

Yapı Denetimli Binalar

2000’li yılların başından itibaren yapılarda ciddi bir değişikliğe gidilmiş olup, yeni binalar yapı denetim yönetmeliğine göre yapılmaya başlanmıştır. Yapı denetim yönetmeliğinden önceki binalarda demir miktarı, beton kalite kontrolü ve benzer hususlar fazla dikkate alınmamaktaydı.

Yapı denetim yönetmeliği ile birlikte binalarda kullanılan betonlar, her kat için ayrı ayrı analizden geçmektedir. Ayrıca kullanılacak demir sayısı ve demirin niteliği gibi pek çok detay, depreme dayanıklı binalar yapmak için belirlenmektedir. Kısacası evin depreme dayanıklılığı konusunda daha fazla emin olmak için, yapı denetim kontrolü altında yapılmış 10 yaşını aşmamış binalardan ev almanız yerinde olacaktır.

Zemin Sağlamlığı

Binanın yapıldığı yerin dolgu yapılmış bir yer olmaması ve dere yatağı üzerine inşa edilmemiş olması önemlidir. Zemin açısından bu özellikleri taşıyan binalar, sağlam bir zemine sahip binalara göre ciddi risk altında olabilir. Binanın altından geçen yeraltı suları gibi faktörlerde yine binanın deprem riskini belirleyici faktörlerdir. Böyle bir veri yoksa bile zeminin dolgu olup olmadığı ve akarsu yatağının kenarlarına yapılıp yapılmadığına emin olmak alınacak bir tedbirdir.

Kiriş ve kolon durumu

Kolon ve kirişlerdeki çatlaklar binanın dayanıklılığı hakkında bilgi verebilir. Fakat kiriş ya da kolonlarda herhangi bir çatlak yoksa bu da bina dayanıklılığının yüksek olduğu anlamına gelmeyebilir.

Bina Yaşı

Binaların yaşları, depreme dayanıklı ev için bakılması gereken başka bir özelliktir. Çünkü deprem ve yapı yönetmelikleri, yıllara göre farklılık gösterebilmektedir. Örneğin 2008 yılından önceki binalar ile sonraki binalar arasında ciddi yönetmelik farklılıkları bulunabilir.

Bu farklılıklar sürekli yapılan iyileştirmeler ile ortaya çıkmaktadır. Bu sebeplerle ev alırken bina yaşına dikkat edilmesi, deprem anında hasar riski az olabilecek bir ev seçimi yapmak için önemlidir. Yeni yönetmeliklere göre yapılan binalar, önceki yılların yönetmeliklerine göre çok daha sağlıklı ve depreme dayanıklıdır. Yeni yönetmeliğe göre sadece demir ve beton kalitesi değil elektrik ve sıhhi tesisatta kullanılan malzemelerde oldukça nitelikli hale gelmiştir.

Su Yalıtımı

Binanın sorunsuzca yapılmış su yalıtımının olması, uzun ömürlü olmasını sağladığı gibi uzun vadede depreme mukavemetini de artırır. Yeni nesil binalarda su yalıtımı iyi bir şekilde sağlanmakta olsa da ev alırken bu konu hakkında daha detaylı bilgi alınması faydalı olacaktır.

Dayanıklılık Testi

Depreme dayanıklılık testleri halihazırda yeni binalar için de genellikle doğrudan yapılmaz. Ancak belediye gibi kanallarla veya özel şirketler aracılığı ile ücretli dayanıklılık testi yaptırmanız, karar aşamasında kolaylık sağlayacaktır.

DEPREME KARŞI DAYANIKLILIK TESTİ NASIL YAPILIR?

Binanın depreme karşı dayanıklılık analizi; belediyeler, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri, kaymakamlıklar ya da özel şirketler tarafından yapılabilir. Eğer özel bir şirketten hizmet almayı planlıyorsanız bu şirketin portfolyosunu incelemek, şirket güvenilirliği hakkında bilgi sahibi olmanızı sağlayabilir.

Bunun için görevlendirilen uzmanlar ön gözlem sonrasında binanın zemininde ve taşıyıcı sistemlerinde detaylı incelemeler yapar. Binanın zemin durumunu, fay hattına uzaklığını, geçirmiş olduğu depremleri incelerler. Asıl sonuç ise binadan karot alımı (yapıdan örnek alma) ve bu örneğin incelemesi sonrasında oluşturulacak raporla kesinlik kazanır.