İbrahim Reisi kimdir, kaç yaşındaydı? İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi öldü mü?

İran devlet televizyonu, Cumhurbaşkanı Reisi'yi taşıyan helikopterin dün geçirdiği kazada kurtulan olmadığını duyurdu. 2021'de Cumhurbaşkanı seçilen İbrahim Reisi, daha önce İran'ın yargı sisteminde Başsavcı Yardımcılığı, Başsavcılık ve Başyargıçlık gibi görevlerde bulundu. Peki, İbrahim Reisi kimdir? İşte hayatına dair bilgiler...

İBRAHİM REİSİ KİMDİR?

Seyyid İbrahim Reisülsedati yaygın olarak bilinen adıyla İbrahim Reisi, 14 Aralık 1960 tarihinde Meşhed'in Noghan bölgesinde din adamı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Seyid Hacı, o 5 yaşındayken öldü. Reisi, soy olarak Hüseyin ibn Ali (Hüseyni) Seyyidlerindendir ve Ali ibn Hüseyin Zeynel Abidin Seyyidlerine bağlıdır.

Reisi, ilk eğitimini "Cevadiye Okulu"nda aldı ve daha sonra Havza'da İslami ilahiyat okulunda okudu. 1975 yılında Kum Ruhban Okulu'ndaki eğitimine devam etmek için "Ayetullah Boroujerdi Okulu"na gitti. Motahari Üniversitesi'nden özel hukuk alanında doktora derecesi aldığını iddia etmektedir; ancak bu tartışmalıdır.

Reisi, İran yargı sisteminde 2004-2014 yılları arasında Başsavcı Yardımcılığı, 2014-2016 yılları arasında Başsavcılık ve 2019-2021 yılları arasında Başyargıçlık gibi çeşitli görevlerde bulundu. Ayrıca 1980'lerde ve 1990'larda Tahran Savcısı ve Savcı Yardımcısı olarak görev yaptı. 2016'dan 2019'a kadar bir bonyad olan Astan Quds Razavi'nin Vasisi ve Başkanı oldu. Güney Horasan Eyaleti'nden Uzmanlar Meclisi üyesidir ve ilk kez 2006 seçimlerinde bu göreve seçildi. Meşhed Cuma Namazı Hatibi ve İmam Rıza Türbesi Büyük İmamı Ahmed Alamolhoda'nın damadıdır.

Reisi, 2017 yılında muhafazakâr İslam Devrimi Güçleri Halk Cephesi'nin adayı olarak cumhurbaşkanlığına adaylığını koydu ve %57'ye %38,3 oyla ılımlı mevcut cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye karşı kaybetti. Sıklıkla "Tahran Kasabı" olarak anılan Hasan Ruhani, 1988 yılında İran'da binlerce siyasi mahkûmun idam edilmesinden sorumlu olan ve bu nedenle "ölüm komitesi" olarak adlandırılan kovuşturma komitesindeki dört kişiden biriydi. ABD Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi tarafından 13876 sayılı Yürütme Emri uyarınca yaptırım uygulanmaktadır. Uluslararası insan hakları örgütleri ve Birleşmiş Milletler özel raportörleri tarafından insanlığa karşı suç işlemekle itham edilmektedir.

Reisi, 2021'de oyların %62,9'unu alarak Hasan Ruhani'nin yerine ikinci kez cumhurbaşkanlığına aday oldu. Birçok gözlemciye göre 2021 İran cumhurbaşkanlığı seçimlerine Ali Hamenei'nin müttefiki olarak görülen Reisi lehine hile karıştırıldı. Reisi genellikle Hamanei'nin yerine Dini Lider olarak geçecek isim olarak görülmektedir. İran siyasetinde sertlik yanlısı olarak kabul edilen Reisi'nin cumhurbaşkanlığı döneminde ABD ile Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) müzakereleri çıkmaza girdi ve 16 Eylül'de Mehsa Emini'nin ölümüyle tetiklenen 2022 sonlarında ülke genelinde geniş çaplı protestolar yaşandı. Reisi döneminde İran, uranyum zenginleştirme faaliyetlerini yoğunlaştırdı, uluslararası denetimleri engelledi ve Ukrayna'yı işgal eden Rusya'ya destek verdi. Ayrıca İran, Gazze çatışması sırasında İsrail'e füze ve insansız hava aracı saldırısı düzenledi ve Hizbullah ve Husi hareketi gibi vekil grupları silahlandırmaya devam etti.

HELİKOPTER KAZASI VE ÖLÜMÜ

19 Mayıs 2024'te Reisi'nin helikopteri Azerbaycan sınırındaki Culfa kasabası yakınlarında bir kazaya karıştı. Helikopterin neredeyse yarım gündür kayıp olmasının ardından The Economist, "İran Cumhurbaşkanı'nın Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan'la birlikte ölmüş olma ihtimali giderek artıyor" başlıklı haberinde kaza yerinin uzak bir bölgede olduğunu ve gece sıcaklığının düşük tek haneli rakamlarda seyrettiğini belirtti. Bölgenin dağlık ve sisli olduğu da daha önce bildirilmişti. Türkiye'ye ait insansız hava araçlarının katılımı ile yürütülen çalışmalarda helikopter enkazına ulaşıldı. İranlı yetkililer İbrahim Reisi ve beraberinde Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan'ın hayatını kaybettiğini açıkladı.

Reisi, Meşhed Cuma Namazı İmamı Ahmad Alamolhoda'nın kızı Jamileh Alamolhoda ile evlidir. Tahran'daki Shahid Beheshti Üniversitesi'nde doçent ve üniversitenin Bilim ve Teknoloji Temel Araştırmalar Enstitüsü'nün başkanıdır. İki kızları ve iki torunları var. Kızlarından biri Şerif Üniversitesi'nde, diğeri ise Tahran Üniversitesi'nde okudu.