Brezilya'da Lula da Silva 3. kez devlet başkanı oldu sol bir kez daha iktidara yükseldi! Bolsonaro, sonuçları kabullenemedi Güney Amerika ülkesi karıştı

Brezilya 212 milyon nüfusuyla Güney Amerika'nın en büyük ülkesi. Çıkardığı futbolcular, son yıllarda Neymar gibi bir yıldıza sahip olması, Dünya Kupası'nda çeyrek finalde Hırvatistan'a elenmesi ve Pele'nin ölümü elbette Brezilya denilince akla ilk gelenler. Ancak Güney Amerika ülkesi Brezilya son aylarda seçimler ve sonrasında yaşananlarla tüm dünyanın ilgi alanında. Haberet olarak Brezilya'da yaşananları sizler için derledik...

GÜNEY AMERİKA'DA SOL'UN YÜKSELİŞİ
Brezilya'da olan biteni anlamak için öncelikle Güney Amerika kıtasına bakmak gerekiyor. Şili, Arjantin, Peru ve Kolombiya'da sol görüş son yıllarda iktidara geldi. Bundan en nihayetinde Brezilya'da etkilendi. Ancak Brezilya sol iktidara çok da uzak değildi. Tekrar Devlet Başkanı seçilen Lula da Silva 2003-2011 yılları arasında Brezilya Devlet Başkanlığı yaptı. 

Lula da Silva ismine ayrı bir parantez açmak gerekiyor. Lula Brezilya'da işçi sınıfını temsil eden ilk devlet başkanı.

LULA DA SİLVA 2021'DE BERAAT ETTİ
2017'de yolsuzluk suçundan 12 yıl hapis cezası alan Lula da Silva, 2019'da da yine yolsuzluk yargılandı ve 12 yıl 11 ay hapis cezası aldı. Cezası 25 yıla çıkan Lula, Nisan 2018'da hapse girdi ve 1,5 yılın ardından 2019 Kasım'da yaptığı itirazla yargı süreci tamamlanmadığı için serbest kaldı. Nisan 2021'de ise hakkında tüm suçlamalardan beraat etti. 

LULA'NIN RAKİBİ BOLSONARO'NUN AŞIRI SAĞCI VE PROVOKATİF SÖYLEMLERİ
Lula da Silva'nın seçimlerde rakibi olan Jair Messias Bolsonaro ise, Lula'nın tam karşısında aşırı sağcı bir isim olarak ön plana çıkıyor. Bolsonaro, 2018'deki seçim sürecinde olduğu gibi bu seçim döneminde de "aşırı sağ" söylemleri kullanmaktan geri kalmadı. Bolsonaro'nun kendisi gibi destekçileri de "tanrı, vatan, aile" kavramını sıkça kullanıyor. Jair Bolsonaro'nun destekçilerinin çoğu, onu "Tanrı, vatan, aile" olarak sıraladıkları değerleri savunan bir "kurtarıcı" olarak gördü.

2018 başkanlık seçimi kampanyasını sağcı, sosyal açıdan muhafazakar bir milliyetçi olarak kazanan Bolsonaro, suç ve yolsuzlukla mücadele etme ve ekonomik büyümeyi artırma sözü verdi. Bununla birlikte seçim kampanyasında, federal eğitim için fonların kesilmesi, silah mülkiyeti yasalarının gevşetilmesi ve LGBT ve üreme haklarının zayıflatılması gibi konuları öne çıkardı. Ayrıca kendisini, daha açık piyasa ekonomisini ve devlet şirketlerinin özelleştirilmesini destekleyen "iş dostu aday" olarak konumlandırdı.

Bolsonaro seçim sürecinin bütünlüğünü sorguladı ve elektronik oylama makinelerinde asılsız dolandırıcılık iddialarında bulundu. Bolsonaro ve müttefikleri, seçimi kaybettikleri takdirde sonucu kabul etmeyeceklerine dair korku ve endişeleri artırdı.

DERİNDEN İKİYE BÖLÜNMÜŞ ÜLKE: BREZİLYA
Brezilya, tüm bu bilgilerin ışığında seçimlere giderken ülke derinden ikiye bölünmüş durumda. Bunu görmek için seçim sonuçlarına da bakmak yeterli. 

Seçimin ikinci turunda yüzde 50,8 oy alan Lula da Silva, sağcı Jair Messias Bolsonaro’ya karşı yüzde 49,2 oy aldı ve Brezilya Devlet Başkanı seçildi. 

 Güney Amerika ülkesinde seçimlerden sonra Bolsonaro destekçileri, kamyonlarla yolları kesti hatta bununla da kalmayıp hafta başında Ulusal Kongre'yi bastı. Lula destekçileri de bu konuda sütten çıkmış ak kaşık değil. Lula hakkında yalan yanlış bilgilerle yangına körükle gittiler. Ülkedeki ayrılık, seçim sonrasında da kendisini iyiden iyiye hissettirdi. Lula'yı başkanlık sarayında gören Bolsonaro yanlıları bu durumu "Brezilya için komünist bir tehdit" yaftaladı. 

UCU UCUNA BİR SEÇİM ZAFERİ: BREZİLYA'DA SOLUN TEKRAR İKTİDARI
Brezilya'da böyle bir ortamda seçime gitti. Solcu Luiz Inácio Lula da Silva, aşırı sağcı Jair Messias Bolsonaro karşı yüzde 50,8'e yüzde 49,2'lik bir zafer elde etti. Lula, 12 yıl sonra tekrar seçilirken seçimi üçüncü kez kazanan ilk devlet başkanı da oldu. Federal Bölge de dahil olmak üzere 27 Brezilya eyaletinden 13'ünü Lula ve 14'ünü Bolsonaro kazandı. Lula, Brezilya'nın yoksul Kuzeydoğu bölgesindeki 9 eyalette en fazla oyu alırken, Bolsonaro Orta Batı'da, Güney'de ve üç eyalette seçimi kazandı.

KAMYONCULAR YOLLARI KAPADI, BOLSONARO BİR SÜRE SESSİZ KALDI
Seçim sonuçlarının ardından yollara ilk inenler kamyoncular oldu. Ülke genelindeki 26 eyaletten 20’sinde sokağa çıkan ve çoğunluğunu kamyoncuların oluşturduğu göstericiler, 300’den fazla noktada yolları trafiğe kapattı. Otoyolların da trafiğe kapatılması nedeniyle yollarda uzun kuyruklar oluştu. Bazı noktalarda yollara koyulan lastikleri ateşe veren protestocular, seçimi kazanan solcu Luiz Inacio Lula da Silva’nın devlet başkanı olmasını önlemek için "askeri müdahale" çağrısında bulundu. Karayolu polisine göre en fazla abluka, Bolsonaro'nun büyük bir desteğe sahip olduğu Santa Catarina ve Mato Grosso do Sul'da gerçekleştirildi.  Bolsonaro ise bu süreçte bir süre sessizliğini korudu. 

DARBE ÇAĞRISI YAPTILAR
Seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından Bolsonaro destekçileri önce ülkede günlerce süren otoyol kapatma eylemleri yapmış, ardından da ordu karargahları önünde düzenledikleri gösterilerde silahlı kuvvetleri Lula'nın devlet başkanlığı görevini devralmasına karşı müdahaleye çağırmıştı.

İLK SÖZLERİNDE SEÇİME YER VERMEDİ
30 Ekim 2022'de seçimlerin ardından iki günlük sessizliğini 1 Kasım'da bozan Bolsonaro ilk açıklamasında şunları söyledi:

Kısa süren konuşmasına kendisine oy verenlere teşekkür ederek başlayan Bolsonaro, "Hep antidemokratik olarak damgalandım, beni suçlayanların aksine her zaman anayasa çerçevesinde davrandım. Basını ve sosyal medyayı kontrol etmekten hiç bahsetmedim. Devlet başkanı ve vatandaş olarak anayasamızın tüm emirlerine uymaya devam edeceğim" dedi. Bolsonaro, seçim sonuçlarını açık bir şekilde kabul etmediği konuşmasında, kamyoncuların başlattığı yol kapatma protestolarına işaret ederek, "Mevcut halk hareketleri, seçim sürecinin yürütülme şekline yönelik öfke ve adaletsizlik hissinin sonucudur." değerlendirmesinde bulundu. Şiddet içeren gösterileri reddeden Bolsonaro, "Barışçıl gösteriler her zaman memnuniyetle karşılanacaktır, ancak bizim yöntemlerimiz, özel mülkün işgali, mirasın yok edilmesi gibi her zaman halkı mağdur eden solcuların yöntemleri olamaz." diye konuştu.

LULA YEMİN ETTİ, BOLSONARO ABD'YE GİTTİ
Luiz Inacio Lula da Silva, yeni yılın ilk günü yemin ederek ve başkanlık kuşağını takarak resmen göreve başladı. Bolsonaro ise söz konusu törenlere katılmadı ve 31 Aralık 2022 günü ABD'ye gitti. 

Kaderin cilvesi olacak ki; Brezilya hükümeti, 30 Aralık'ta Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro ve bazı üst düzey diplomatların ülkeye girişini yasaklayan kararını iptal etti.

BREZİLYA'DA OLAYLARIN KOPTUĞU NOKTA: ULUSAL KONGRE VE DEVLET BAŞKANLIĞI BİNASI BASILDI
Brezilya'da sessizlik hakimden geçtiğimiz Pazar günü ajanslara önemli bir son dakika gelişmesi düştü. Bolsonaro destekçileri Ulusal Kongre ve Devlet Başkanlığı binasını batı. Olaylar çok büyümeden güvenlik güçleri kontrolü ele aldı ve göstericileri çıkardı. 

150 KİŞİ GÖZALTINA ALINDI
Brezilya Devlet Başkanı Luiz İnacio Lula da Silva'nın, Kongre, Devlet Başkanlığı Sarayı ve Yüksek Mahkeme'yi basan göstericilere müdahale emri sonrası 150 gösterici gözaltına alınmıştı.

Başkanlık, Yüksek Mahkeme ve Kongre'yi işgal edenlerin teşvik edildiğini vurgulayan Lula, "Bunu yapanlar kanunun gücüyle cezalandırılacak. Henüz hükümeti kurarken pazar gününün sessizliğinden faydalandılar. Eski cumhurbaşkanının (Bolsonaro) birkaç konuşmasının buna yol açtığı biliniyor. Bu da onun ve onu destekleyen yanlılarının sorumluluğudur." ifadesini kullanmıştı.

DÜNYADAN TEPKİLER YÜKSELDİ
Brezilya'da demokrasi karşıtı olaylara Türkiye başta olmak üzere dünyadan pek çok ülkede tepki gösterdi ve söz konusu şiddet eylemlerini kınadı. 

BOLSONARO DA KONGRE'Yİ BASAN DESTEKÇİLERİNİ ELEŞTİRDİ
Brezilya'nın eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro da Kongre, Devlet Başkanlığı Sarayı ve Yüksek Mahkeme'ye zorla giren destekçilerini eleştirdi. 

Twitter hesabından olaylara ilişkin açıklamada bulunan Bolsonaro, "Hukuk çerçevesinde barışçıl gösteriler demokrasinin bir parçasıdır. Ancak bugün olduğu gibi, 2013 ve 2017'de solun uyguladığı vandalizm ve kamu binalarına yönelik işgaller bu kuralın dışındadır." ifadelerini kullandı.

Devlet Başkanı Luiz İnacio Lula da Silva'nın, protestocuları Bolsonaro'nun tahrik ettiği yönündeki sözlerine de cevap veren Bolsonaro, Lula'nın "temelsiz suçlamalarda" bulunduğunu savundu.

Bolsonaro, "Görevim boyunca her zaman Anayasa'nın dört satırına bağlı kaldım ve yasaları, demokrasiyi, şeffaflığı ve kutsal özgürlüğümüzü savundum." ifadesine yer verdi.

Lula'nın devlet başkanlığı yemin törenine 2 gün kala, 30 Aralık 2022'de ABD'nin Florida eyaletine giden aşırı sağcı Bolsonaro, seçim yenilgisini henüz açıkça kabul etmemişti.

BREZİLYA'DA BOLSONARO DESTEKÇİSİ 1200 KİŞİ GÖZALTINA ALINDI
Brezilya'da, Devlet Başkanlığını Luiz İnacio Lula da Silva'nın kazanmasının ardından ordu karargahları önünde çadır kuran eski Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro yanlısı 1200 kişi gözaltına alındı.

Seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından Bolsonaro destekçileri önce ülkede günlerce süren otoyol kapatma eylemleri yapmış, ardından da ordu karargahları önünde düzenledikleri gösterilerde silahlı kuvvetleri Lula'nın devlet başkanlığı görevini devralmasına karşı müdahaleye çağırmıştı.

Ülkede cumhuriyetin ilanının 123. yıl dönümü olan 15 Kasım'da Bolsonaro yanlıları, başkent Brasilia, Sao Paulo, Rio de Janeiro, Recife ve Belen şehirlerinde orduyu Lula'ya karşı müdahale için askeri karargahların yakınında gösteriler düzenlemişti.

BOLSONARO'YU İADE EDİN İDDİASI
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Brezilya'dan, ABD'de bulunduğu iddia edilen eski Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro ile ilgili herhangi bir iade talebi iletilmediğini bildirdi.

ABD'nin Florida eyaletinde bulunduğu iddia edilen Bolsonaro'nun ülkesine iade edilip edilmeyeceğine ilişkin sorular üzerine Sullivan, Bolsonaro ile direkt temasta olmadıkları için nerede olduğu hakkında kesin konuşamayacağını söyledi.

Sullivan, diğer taraftan Brezilya hükümetinden Bolsonaro'nun iadesiyle ilgili henüz herhangi bir talep almadıklarını aktardı.

ABD, BOLSONARO'NUN BREZİLYA'YA İADESİNE CEVAP VERMEYE HAZIR
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, ABD’de bulunan eski Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun iadesi dahil Brezilya hükümetinin her talebine hızlı ve uygun şekilde yanıt vermeye hazır olduklarını ancak henüz özel bir talep almadıklarını açıkladı.

AA muhabirinin "ABD’nin Brezilya'daki savcılarla işbirliği yapacağını söylediniz. Eski Brezilya Devlet Başkanı'nı ülkeye iade edecek ölçüde işbirliği yapmaya hazır mısınız?" sorusuna ise Price, “Brezilya hükümetinin her türlü talebine uygun ve hızlı bir şekilde yanıt vermeye hazırız. Henüz herhangi bir özel talep almadık." yanıtını verdi.

 BOLSONARO HASTANEYE KALDIRILDI
Son olarak dün, Eski Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro'nun, karın ağrısı şikayetiyle ABD'nin Florida eyaletindeki AdventHealth Celebration Hastanesi'ne kaldırıldığı bildirildi.

Jair Bolsonaro'nun eşi Michelle Bolsonaro İstagram hesabından yaptığı paylaşımda, eşinin 2018'de seçim kampanyası sırasında bıçaklı saldırıdaki yarasından kaynaklı bir sorun nedeniyle hastaneye başvurduklarını söyledi.

Michelle Bolsonaro, paylaşımında "Sevgili dostlar, eşim Jair Bolsonaro'nun 2018'de maruz kaldığı bıçak yarasının yol açtığı karın ağrısı sebebiyle hastanede müşahede altında olduğunu size bildirmek isterim. Sağlığı ve Brezilya için dua ediyoruz. Tanrı bizi korusun." ifadesini kullandı.

Eski Devlet Başkanı Bolsonaro, 6 Eylül 2018'de Juiz de Fora kentindeki seçim kampanyası sırasında bıçaklı saldırıya uğramıştı.