Kimdir Sedad Hakkı Eldem?
Klasik Vikipedi bilgilerini her yerde bulabilirsiniz ancak şöyle anlatmak mümkün! Cumhuriyet sonrası İstanbul ve Ankara'nın imarında etkisi olan izini bırakan bir mimar.
Ankara'da çok bulunmadığım için müsaadenizle hemen İstanbul'a geçmek istiyorum.
Üsküdar'dan motora binerek Kabataş'a geçeceksiniz. Dolmabahçe Sarayı'nın hemen arkasında tepede dikdörtgen bir prizmanın yer aldığını görürsünüz (Hilton Oteli). Türk turizminde önemli bir yere sahip olan 1951-1955 yılları arasında inşa edilen bu eser Amerikalı mimarlar, Skidmore, Owings ve Merill (SOM) tarafından çizilse de Eldem yerel danışmanlık yaptı.
Bu otel, adeta bir cetvelle çizilmiş gibi yalın olmasıyla benim her zaman hayranlıkla baktığım bir yapı. Hilton'un en sembolik alanlarından biri ise girişte uçan halıyı andıran ana giriş saçağı. arkitera.com'da yapıyla ilgili şunlar yazıyor
Sedad Hakkı Eldem, 1952 yılında tasarladığı İstanbul Hilton Oteli'nin özellikle Türk Lokantası bölümünde altıgen formları çatıdaki baca ve ışıklıklardan, plan düzenine ve iç mekan için özel tasarlanmış seramiklerde de tasarımda bütünsellik oluşturacak şekilde kullandı. Ana giriş saçağı, Oryantal çağrışımlı "uçan halı" figürünün stilize edilmiş hali olup tamamen Eldem'in tasarımı. Ana otel bloğu, Türkiye Mimarlığı için yeni ufuklar açan bir örnek oldu.
Biz gezimize devam edelim.
Kabataş'tan Beyazıt'a doğru gitmek için tramvaya bindiğinizde Fındıklı durağında sağ tarafta şu anda komple reklam giydirilmiş bir bina var. Bilenler bilir eski Akbank Genel Müdürlük binası (bir dönem Aksigorta Genel Müdürlük binası olarak da kullanıldı).
Türk mimarisinin 20. yüzyıl modern eserlerinden kabul edilen yapı, her ne kadar şu anda boş ve metruk halde olsa da Mimar Sinan Üniversitesi'nin talip olması ilerleyen günler için sevindirici.
Tam olarak bu noktada içimdeki mimari hayranlığı etrafımdaki yapılarla fark etmemi sağlayan ve hem günlük hayatta hem de yazılarımda sık sık "Her Umut Ortak Arar" sayfasını ziyaret ettiğim Nilay Örnek'e de teşekkür ederim.
Tramvay Tophane, Karaköy, Sirkeci'den geçerek yavaş yavaş Beyazıt'a çıkarken Sultanahmet'te indiğinizde eskinin Sultanahmet Adliyesi günümüzde İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü olarak kullanılan bina gözünüzden kaçmamalı. Tarihi Yarımada'nın ortasında bir kez daha Sedad Hakkı Eldem karşımıza çıkıyor.
1955'ten 2012 yılına kadar hizmet veren bina Sedad Hakkı Eldem'le birlikte Emin Halid Onat tasarımı.
Hava güzelse yürümeye devam edin. Beyazıt'a kadar çıktıktan sonra yorulsanız da Laleli'ye doğru yolun eğimli olması sizi biraz dinlendirir. İstanbul Üniversitesi'nde okuduğum için kendimi şanslı hissediyorum. Bu binaların içine girebildim siz de dışarıdan seyredebilirsiniz. Nereden mi bahsediyorum?
İstanbul Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi. Yine bir Sedad Hakkı Eldem eseri ve yine Emin Halid Onad ile birlikte. 1942-1947 yılları arasında yapılan bu eserler. Türkiye'deki üniversite eğitiminin ve maalesef öğrenci olaylarının sembolüdür. Öğrenciler arasında Hergele Meydanı olarak bilinen iç avlu ne zaman giderseniz gidin bir tepkiye, eyleme veya çağrıya ev sahipliği yapar.
Söylemeden geçmek olmaz: İstanbul Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi de 2. Ulusal Mimarlık dönemi eseri. Simetrik bir yapı olması benim de hayranlık duyduğum tarafı.
Ve son olarak Zeyrek SSK Tesisleri. Bilmeyenler için şöyle tarif edeyim: Unkapanı İMÇ'nin hemen karşısı. Zeyrek SSK Tesisleri Sedad Hakkı Eldem'e 1986 yılında Ağa Han Mimarlık ödülünü kazandırdı. Eldem, bu binayı 1962 yılında tasarladı. Sedad Hakkı Eldem, binaların farklı eğimli arazide farklı büyüklüklerde tasarlayarak proje alanına konumlandırdı.
Kısa bir İstanbul turunda size Sedad Hakkı Eldem eserlerini anlatmaya çalıştım. Elbette bir mimar olmadığım için binaların teknik özelliklerini sizlere tam olarak aktaramamış olabilirim. Anlatamadığım o kadar çok Eldem eseri var ki onlardan bazıları şunlar:
Taksim Atatürk Kitaplığı
Taksim Gezi Parkı yanındaki Ceylan Apartmanı
Maçka Taşlık Kahvesi
Tarabya Rahmi Koç Evi
Vaniköy Suna Kıraç Yalısı
Eğer siz de etrafınıza dikkatli bakarsanız Sedad Hakkı Eldem eserlerini görebilirsiniz.