Şehit Kubilay, 92. yıldönümünde anılıyor!

Menemen olayı, 23 Aralık 1930 tarihinde gerçekleşti. Şeriat isteyen bir grup tarafından halk ayaklandırıldı. İsyanı bastırmak için yedek subay olan Öğretmen Mustafa Fehmi Kubilay, isyancılar tarafında feci şekilde öldürüldü. Cumhuriyet tarihinin önemli olaylarından biri olan Menemen olayı detayları şöyle gerçekleşti.

MENEMEN OLAYI NEDİR?

23 Aralık 1930'ta Manisa'dan Menemen'e gelen dört silahlı kişi, sabah namazı sonrasında ellerinde yeşil sancağı ilçe meydanına diktiler. Sarıklı ve cübbeli olan bu kişilere kısa zamanda halktan katılımlar ile isyancı grup büyüdü.

Cemaate kendini mehdi olarak tanıtan Derviş Mehmet, dini korumaya geldiklerini, arkalarında halife ordusu olduğunu ve öğle saatlerinde şeriat bayrağı altında toplanmayanların kılıçtan geçirileceğini söyledi.

İsyancılar, meydana diktikleri sancağın etrafında zikir yapmaya başladılar. Ve "Şapka giyen kafirdir. Yakında yine şeriata dönülecektir." diye bağırmaya başladılar.

İSYANA BASTIRMAK İÇİN GÖNDERİLEN MANGA

Olayın ilçede askeri birlikte duyulması üzerine alaya komutanı tarafından isyanı bastırma görevi yedek subay Kubilay'a verildi. Yanında bir manga asker ile alana giden Kubilay, eylemcilerin arasına tek başına girdi ve onları teslim olmaya ikna etmeye çalıştı. Bu sırada eylemcilerden biri Kubilay'ı ateş ederek yaraladı. Askerlerin bu duruma karşılık vermeye çalışması ise boşa gitti. Çünkü askerlerin tüfeklerinde öldürücü etkisi olmayan manevra fişekleri vardı.

İsyanı çıkartan elebaşlarından Derviş Mehmet "Bana kurşun işlemiyor.” diyerek halkı iyice galeyana getirdi. Yaralı halde cami avlusuna sığınan Kubilay, Derviş Mehmet ve arkadaşları tarafından yakalandı. Derviş Mehmet, testere ağızlı bağ bıçağı ile Kubilay'ın başını kesti.

Sonrasında Derviş Mehmet, Kubilay'ın başını bir sopanın ucuna takmak istedi ama bunu başaramayınca iple bağlayarak o şekilde dolaştırmaya başladı. Bu sırada yardıma gelen Bekçi Hasan ateş edip gruptan birini yaraladı ancak açılan ateş sonucu o da öldü. Arkadaşının yardımına koşan Bekçi Şevki de açılan ateş sonucu öldü.

TAKVİYE BİRLİKLERİ VE EYLEMCİLERİN YAKALANMASI

Olay yerine gelen takviye birlikleri ile eylemciler arasında çatışma yaşandı. Göstericilerden bazıları bu olay sırasında öldü. Kaçmaya çalışan elebaşları ve eylemciler tutuklandı.

ATATÜRK'ÜN ÜZÜNTÜSÜ

Menemen olayı Şeyh Said İsyanı'ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti'nin önemli olaylarından biridir. Olayları duyan ve çok üzülen Mustafa Kemal Atatürk "mürtecilerin gösterdiği vahşet karşısında Menemen’deki ahaliden bazılarının alkışla tasvipkâr bulunmalarının bütün cumhuriyetçi ve vatanperverler için utanılacak bir hadise" sözleri ile orduya başsağlığı diledi.

DURUŞMA VE KARARLAR

31 Aralık 1930'da alınan karar ile Menemen ilçesi ile Manisa ve Balıkesir’in merkez ilçelerinde 1 Ocak 1931’den itibaren 1 ay süre ile Fahrettin Altay komutasında sıkıyönetim ilan edildi. Sonrasında kurulan Divan-ı Harp'ta eylemciler yargılanmaya başlandı.

24 Ocak 1931 günü iddianame okundu ve 29 Ocak'ta mahkeme 36 (ölmüş olan bir sanık ile birlikte 37) kişinin idama mahkûm edilmesine, 40 kişinin sorumsuzluğu nedeniyle salıverilmesine, 27 sanığın beraatine, 41 kişiye çeşitli hapis cezaları verilmesine hükmetti ve karar Meclis’in onayına sunuldu. İdam hükümlülerinin altısı küçük yaşta olduğundan cezaları ağır hapse çevrildi. TBMM Adalet Divanı ayrıca iki idamlığın cezasını iki yıl hapse çevirdi.

28 idam mahkûmu, 3 Şubat 1931 gecesi Menemen'de idam edildi. Bazıları Kubilay'ın başının kesildiği yerde asıldı.

26 Aralık 1934 tarihinde Menemen'de iki bekçi ve Kubilay için anıt dikildi. Anıtın üzerinde şöyle yazar: "İnandılar, dövüştüler, öldüler. Bıraktıkları emanetin bekçisiyiz."